درحالی که خوزستان روز‌های تب‌داری را می‌گذراند و گرمای هوا به اوج رسیده اما تبِ کار و تلاش در صنعت نیشکر برای تحقق شعار سال و شیرین‌کامی مردم، دوچندان شده و کارگران این صنعت از نیمه دوم مردادماه، پس از یک «داشت» مطلوب، عملیات «کشت» نیشکر را آغاز کرده‌اند.

عملیات کشت،  نقشی مهم در تامین «امنیت غذایی» کشور و توسعه اقتصادی خوزستان دارد و یک کشت مطلوب، زمینه را برای دستیابی به افزایش تولید شکر و دیگر محصولات جانبی فراهم می‌کند. در گفت‌وگویی با دکتر جعفر آل‌کثیر معاون کشاورزی شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی در رابطه با آخرین روند کشت نیشکر، به‌کارگیری نیروها و تجهیزات جوامع محلی، راندمان کشت، وضعیت آبیاری مزارع و نقش نیشکر در توسعه اقتصادی پرداخته شده است که در ادامه می‌آید:

از نیمه دوم مردادماه امسال، عملیات کشت نیشکر در واحدهای هشتگانه شروع شده است. روند این عملیات در صنعت نیشکر به چه شکل است؟

پس از پایان عملیات «تهیه زمین»، کشت نیشکر در واحدهای هشتگانه شروع می‌شود. عملیات تهیه زمین که شامل شیارزنی، دیسک سنگین، تسطیح لیزری، عملیات خاک‌ورزی و… است؛ این عملیات از ابتدای فروردین ماه شروع می‌شود و تا دو هفته پیش از کشت ادامه می‌یابد. در واقع، عملیات تهیه زمین، پیش‌زمینه‌ای برای ورود به کشت نیشکر است.

کشت نیشکر در سال زراعی جاری در چه سطحی انجام می‌شود و تا کی ادامه دارد؟ 

عملیات کشت نیشکر در سال زراعی جاری از ۱۲ مرداد ماه شروع شده و تا پایان مهر ادامه می‌یابد. این عملیات در سطح ۱۷ هزار و ۲۶۶ هکتار از اراضی کشت و صنعت‌های هشتگانه در حال انجام است و طی آن قلمه‌های تهیه شده در مزرعه، طی زمانبندی مشخص، کشت می‌شود. در این بازه زمانی، کشت نیشکر به دلیل گرما، از ساعت پنج صبح شروع می‌شود و تا ۱۰ صبح ادامه می‌یابد. روزانه در هر کشت و صنعت ۵۰ تا ۶۵هکتار کشت می‌شود که در مجموع این میزان در شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی روزانه به ۴۰۰ تا ۵۲۰هکتار می‌رسد.

چند درصد عملیات کشت نیشکر به صورت مکانیزه انجام می‌شود؟ 

تهیه قلمه برای عملیات کشت، تقریبا ۱۰۰ درصد مکانیزه است و توسط ماشین برداشت نیشکر(هاروستر) انجام می‌شود. انتقال این قلمه‌ها از مزرعه تهیه قلمه به مزرعه کشت نیز  توسط تراکتور و تریلی‌های ۱۰تنی که به وسیله پیمانکار بومی تأمین می‌شود، صورت می‌گیرد. کشت قلمه‌ها عمدتا به صورت دستی است؛ در عین حال، اخیرا نیز دستگاهی به نام «کارنده نیشکر» طراحی و ساخته شده که پس از پشت سر گذاشتن مراحله اولیه آزمایشی، حرکت صنعت نیشکر را به سمت کشت کاملا مکانیزه تسهیل خواهد کرد.

تولید ارقام سازگار با شرایط آب و هوایی خوزستان یکی از پژوهش‌های دانش‌بنیان صنعت نیشکر است. قلمه‌های کشت شده در مزارع با شرایط اقلیمی استان سازگاری دارند؟

برای کشت، از ارقام مختلف نیشکر استفاده می شود؛ این ارقام شامل ارقام «زودرس»، «میان‌رس» و «دیررس» است که بتوان در طول مدّت برداشت نیشکر، که حدود شش ماه زمان می‌برد، محصولی باکیفیت با درصد قند مطلوب، برداشت کرد. ارقام کشت شده نیز با شرایط اقلیمی استان سازگار است؛ ضمن آنکه در حال حاضر پژوهش‌هاییی نیز در موسسه تحقیقات و آموزش توسعه نیشکر در حال انجام است.

در عملیات کاشت، داشت و برداشت نیشکر تا چه حدّ از توان و تجهیزات جوامع محلّی استفاده می‌شود؟

اصل و مبنای کار در صنعت نیشکر استفاده از نیروهای بومی است. نیروهای به‌کارگفته در عملیات کاشت، داشت و برداشت نیشکر بومی خوزستان و از جوامع پیرامونی است. ماشین‌آلات لازم جهت عملیات شیارزنی، تراکتورهای سنگین برای عملیات دیسک و ماله‌های لیزی و همچنین تراکتور برای حمل قلمه از مزرعه تهیه قلمه از سوی پیمانکاران که عمدتا از مناطق پیرامونی کشت و صنعت‌های نیشکری است، تامین می‌شود.

گفته می‌شود آبیاری کشت جدید و در کل آبیاری مزارع نیشکر، یکی از مدرن‌ترین شیوه‌های آبیاری است. توضیحی در این‌باره دهید و اینکه چه طرح‌هایی برای افزایش بهره‌وری آب در صنعت نیشکر در شرف انجام است؟

پس از کشت نیشکر، با توجه به گرمای هوا، خشکی و گرم بودن خاک که بر روی قلمه قرار می گیرد، آبیاری انجام می‌شود. آبیاری در این مزارع با استفاده از لوله‌های «هیدروفلوم» انجام می‌شود که این نوع شیوه آبیاری یکی از پیشرفته‌ترین شیوه‌های آبیاری است که بهره‌وری آب در صنعت نیشکر را ۴۰ درصد افزایش داده است. در کنار روش آبیاری هیدروفلوم، سامانه آبیاری زیرسطحی قطره‌ای به صورت پایلوت نیز در این صنعت، در دست اجراست تا پس از پشتِ سر گذاشتن آزمایش‌های اولیه، در سطحی وسیع به کار گرفته شود. این روش، بهره‌وری مصرف آب را به طور چشمگیری افزایش خواهد داد.

با توجه به سطح زیر کشت نیشکر در واحدهای هشتگانه، پیش‌بینی شما از برداشت نیشکر و تولید شکر در سال زراعی جاری چه میزان است؟

امسال سال طلایی برداشت نیشکر و تولید شکر است. پیش‌بینی می‌شود در سال جاری حدود ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار تن نیشکر برداشت شود که بیش از ۶۵۰ هزار تن شکر از این میزان تولید خواهد شد.