میراث صنعتی: نمایشگاه چهاردهم، میزبان هویت نفت

آفتاب کارون:

نگاهی محو بر چهار دیواری آکنده از قاب های چهارگوش در اتاقی به نام موزه صنعت نفت که در چهار سوی  محل برگزاری رویداد چهار روزه ی چهاردهمین نمایشگاه تخصصی ساخت داخل تجهیزات صنعت نفت خوزستان، مسیر هر رهگذری را می پیچاند به سوی دروازه اش.

کارشناسی ایستاده و اعجاب انگیز، توصیف می اندازد بر هر قاب و هر چه که از گنجینه نفت آورده تا به همه بگوید این است میراث صنعتی مان، این است شکل دهنده ی بخشی از فرهنگ ما و این است ارزشمندترین دارایی ملموس ما از صنعت صد ساله این خطه.

هر عکسی که در آغوش دیوار است، هر کتاب و کاغذی که بر شانه طاقچه باریک کنار دیوار است، هر تجهیز و ابزاری که در گوشه ای چشم نواز آرام گرفته و گویی هنوز بیدار است، با هم موزه ای را ساخته اند در متن یک رویداد نوین با دستاوردهای نوین تر. چرا اکنون؟ چرا اینجا؟

شنیدم که شنیده اند گفته اند باید زدود غبار فراموشی را از این میراث؛ این هویت روزآمد ماست که در فرهنگ و تمدن چند هزارساله مان رخ می نمایاند؛ اینها، همین اینها که اکنون کهولت را بازنمود می بخشند، رهنمای نسل آتی اند؛ پس موزه شوند و چه جا زیبنده تر از نمایشگاه برای نمایش تاریخ همچنان حی و حاضر صنعت نفت. او به دنبال ایجاد موزه ای فسیح و تدوین تاریخ شفاهی صنعت نفت از بازماندگان بازنشسته ای است که هنوز حرف در دل داشته و بر نوار نخوانده اند.

عکسی روی سه پایه ای صد ساله نشسته است؛عکس همان نقشه برداری است که همراه این سه پایه، یک قرن پیش به هوای کشف و اکتشاف، ساعت ها به نظاره و اندازه ی دشت و کوه های جلگه خوزستان صرف کرده است. اسنادی رو میز آرام گرفته اند، گویی از همان دوران تا کنون همینجا بوده اند، رنگشان به زردی گرائیده و ابهت قدمت گرفته اند. آدمهایی ایستاده در عکس که نام و نشانشان همان کارخانه ای است که در ژست آورده اند. عجب میراثی برجای گذاشته اند.

موزه صنعت نفت با این خیل خیال انگیز مخاطب، خط به خط نمایشگاه چهاردهم را معنایی نو افزوده است؛ تکرار آن ارزش خواهد بخشید به دیگر رویدادها و غایت، قابی ماندگار از اقدامی ماندگارتر در چهاردهمین نمایشگاه صنعت نفت در خوزستان است.

پی نوشت: در مطالعات تاریخی و باستان شناسی، میراث صنعتی، بقایای ملموس و ناملموس اولین گام های صنعتی شدن جوامع را در بر می گیرد. در تعریفی دیگر، میراث صنعتی عبارت است از بقایای فرهنگ صنعتی که دارای ارزش تاریخی، فنی، اجتماعی، معماری و علمی هستند. هرچند در ایران علی رغم وجود پشتوانه ای قوی برای بازتعریف بومی میراث صنعتی، هنوز تعریفی روشن از مفهوم میراث صنعتی ارائه نشده است، با این حال بقایای مصادیق ملموس میراث صنعتی با تعریف جهانی که عمدتاً محصولات معماری صنعتی می باشند، ذیل عنوان میراث فرهنگی موضوع مطالعه ی معمارانه و مرمتگرانه قرار گرفته اند.